Burnout wordt gezien als een “gesteldheid van fysieke of emotionele uitputting als gevolg van stress die maar doorgaat.” [1] Mensen die gedreven zijn zullen vaak uiteindelijk op een punt van burn-out komen. Eenvoudig, wanneer je meer gegeven hebt dan je hebt, en je blijft uitgeput achter, zonder bronnen voor je eigen mentale en geestelijke gezondheid. We zijn geneigd te denken dat burn-out in de Bijbel niet voorkomt, maar dat is omdat we er niet naar zoeken. We zien het in David, Job en Mozes. Kijk hoe hij spreekt tegen de Heer.
“Ik alleen kan al dit volk niet dragen, want het is mij te zwaar. En als U mij zo wilt behandelen, dood mij dan toch meteen – als ik genade in Uw ogen gevonden heb – en laat mij mijn onheil niet aanzien!” (Numeri 11:14-15)
Elia leed aan een burn-out Maar laten we eens kijken naar het verhaal van Elia en Izebel. In 1 Koningen 18 zien we dat het de profeet voor de wind gaat. Nadat hij een droogte van drie-en- een- half jaar voorspeld had stuurt de Heer hem om koning Achab te confronteren en zegt hem 850 valse profeten te verzamelen op de berg Karmel. Let op, Elia is vrijmoedig. Hij is niet bang de koning van een machtige natie uit te dagen.
Dan volgt er een formidabele confrontatie tussen de ene profeet van God en 850 valse profeten. Je kent het verhaal. De valse profeten krijgen hun goden niet zover dat ze antwoorden en dan komt de profeet van Jahweh ten tonele en God antwoordt met vuur. De valse profeten die Israël bedrogen hadden worden ter dood gebracht. Het is de moeite waard dit gebed te lezen. Stel je eens voor, hij wordt omringd door 850 mensen die hem dood willen hebben. Het volk van Israël kijkt: “is Jahweh God of Baal?” De doorsnee mens zou bibberen van angst, maar onze profeet is er klaar voor.
Ten tijde van het offer stapte de profeet naar voren en bad: “Heere, God van Abraham, Izak en Israël, laat het heden bekend worden dat U God bent in Israël, en ik Uw dienaar en dat ik al deze dingen overeenkomstig Uw woord heb gedaan. Antwoord mij, Heere, zodat dit volk weet dat U, Heere, de ware God bent, en dat U hun hart tot inkeer gebracht hebt. Toen vier er vuur van de Heere neer, verteerde het brandoffer, het hout, de stenen en het stof. Zelfs het water in de geul likte het op. (1 Koningen 18:36-38).
Een geestelijke vernieuwing vindt plaats in Israël. “Toen heel het volk dat zag, wierpen zij zich met hun gezicht ter aarde en zeiden: De Heere is God, de Heere is God!” (1Koningen 18:39).
In de serie van krachtige gebeurtenissen klimt Elia de berg Karmel op en bidt dat er regen zal komen. Als de lucht grijs en zwart wordt, wordt hij vol van bovennatuurlijke kracht, dat hij 14 mijl kan lopen naar Jizreël. Achab maakte dezelfde reis in een strijdwagen, maar Elia was hem voor met rennen. Het Verhaal Draait om
Na al deze grote overwinningen, moet Elia in de wolken zijn. Ik ken het geweldige gevoel na een krachtige overwinning en ik ben er zeker van dat velen van jullie dat kennen. Als Achab het tegen zijn koningin Izebel vertelt (hun huwelijk was een beetje bijzonder), is Izebel woest over wat er gebeurd is. Ze stuurt een boodschapper naar Elia en zegt hem dat hij een dode man is. “De goden mogen zo en nog erger met mij doen als ik morgen om deze tijd uw leven niet zal maken als het leven van één van hen.” (1 Koningen 19:2).
Gebaseerd op alles dat we tot nog toe gelezen hebben, en als we deze geschiedenis voor het eerst lezen, dan zouden we aannemen dat Elia naar Izebel ging om haar te confronteren. Maar op dit punt neemt ons verhaal een dramatische en onverwachte keer. De Bijbel zegt dat Elia bang was en rende voor zijn leven.
“Neem mijn leven!”
Als ik zelf geen burn-out ervaren had, dan zou ik het niet herkend hebben in Elia. Maar hij heeft alle klassieke kenmerken van iemand die zich zo overwerkt heeft dat hij niet verder kan. Hij is geestelijk en emotioneel uitgeput. Hij ervaart een ernstige situatiedepressie (in die zin dat zijn depressie niets chemisch heeft, maar voortkomt uit zijn levensstijl.)
Het is niet ongewoon na grote overwinningen een soort demonisch aanvalt e doorstaan. In sommige gevallen helpt het ons nederig te blijven en ons te herinneren dat alles wat we doen het resultaat van Gods genade is. Maar een burn-out is meer dan een demonische aanval. In sommige gevallen is het erger omdat we de autoriteit hebben de duivel te weerstaan. Een burn-out is dat je lichaam doet wat een auto doet als er geen olie meer is – hij droogt op en zegt: “ik heb het gehad!” Je kunt alles de hele dag bestraffen, maar zonder effect.
Laten we eens kijken naar hoe de profeet de doodsbedreiging in hoofdstuk 19 beantwoordt:
1. Hij is bang v. 3.
2. Hij loopt weg van zijn roeping v. 3.
3. He verlaat zijn dienstknecht in Beersheva (een zuidelijke woestijnstad in Israël v. 3.
4. He isoleert zichzelf en gaat alleen de woestijn in v. 4.
5. Hij bidt dat God hem doodt v.
6. Realiseert zich zijn menselijkheid—“Ik ben niet beter dan mijn voorouders” v. 4
7. Hij is hopeloos.
Nogmaals, als je nooit geleden hebt aan dit soort burn-out is het een shockerend verhaal. Op een dag roept hij vuur van de hemel en bevrijdt Israël van haar valse profeten, waardoor hij geestelijke vernieuwing brengt. Nog maar een paar dagen later vraagt hij God zijn leven te nemen, zich wentelend in zelfbeklag.
Hoe God hem dient
Als jij jezelf in die situatie bevindt, heb ik goed nieuws voor je. Het voelt misschien als een levensles, maar op het moment dat je het probleem aanpakt, dan zul je zien dat je weer terugkeert naar normaal.
Ik wil dat je ziet welke remedie God gebruikt voor hem.
1. Hij valt in slaap v.5.
2. Een engel raakt hem aan—Ik neem hier aan dat er een soort infuus van geestelijk leven was. v.5.
3. Hij krijgt voedsel v.6.
4. Hij eet en drinkt en gaat dan weer slapen.
5. De engel raakt hem weer aan en geeft hem weer voedsel v.7.
6. God geeft hem bovennatuurlijke kracht voor een reis van 40 dagen v.8.
Barnes en Comfort delen in hun commentaar: “God weet wanneer Hij geklaag moet beantwoorden en wanneer niet – soms is alles wat we nodig hebben eens goed slapen en eten.” [2] Ik zou daar aan toe willen voegen dat er een combinatie is dat God tegemoet komt aan zijn fysieke behoeften en zijn geestelijke. Ik zie deze 40- dagen reis als een sabbatsreis. Het was tijd voor hem zijn kracht in de Heer te vernieuwen en fysieke rust en voeding te krijgen. “Hij werd niet gestraft voor zijn burn-out”, schrijft Betsy St. Amant Haddox, "er werd voor hem gezorgd en hij ging verder met zijn doel.”
Net zoals God tegemoet kwam aan zijn geestelijke en fysieke nood, was zijn instorting niet alleen een kwestie van fysieke uitputting, maar ook een ongelofelijke geestelijke aanval. Izebel en de demonische macht achter haar waren krachtig.
Ik had een periode in de bediening waarin ik een heleboel ongelofelijke overwinningen meemaakte. Het was zo verbazingwekkend, dat ik achterover leunde en me verbaasde over de genade van God. Ik was slim genoeg te weten dat het niet mijn wijsheid en kennis was. Niettemin was ik blij dat ik de persoon was, die God gebruikte. De vrucht was verbazend. En als anderen het zagen en me vroegen meer te doen, deed ik dat graag. Aan de ene kant wist ik dat ik in het natuurlijke te veel deed, maar had er nog steeds plezier in. Het leek erop dat God de dingen zegende….. tot ik mijn Elia moment kreeg.
Als het je treft, treft het je hard. De ene dag gaat alles geweldig; de volgende dag weet je rechts niet van links te onderscheiden. Ik werd stevig herinnerd aan mijn menselijkheid en de noodzaak om voor mezelf te zorgen als ik goed ben voor anderen. Voor gedreven mensen, zoals ik, is burn-out een gat waar je gemakkelijk in valt. Een van de gedeelten dat er bij mij uitsprong kwam uit Jacobus hoofdstuk 5.
Elia was een mens, net als wij en hij deed een vurig gebed dat het niet zou regenen en het regende niet op aarde, drie jaar en zes maanden. En hij bad opnieuw, en de hemel gaf regen en de aarde bracht haar vrucht voort. (Jakobus 5:17-18)
Het is het eerste deel – aan het eind van de dag, Elia was alleen menselijk. Ja, Gods hand was op hem om grote en geweldige dingen te doen, maar hij woonde in een menselijk lichaam met begrensde mogelijkheden en beperkingen. Hij had een sabbatstijd nodig. Hij moest even zijn bediening verlaten. Maar na die 40 dagen, blijkt dat hij weer terug in het spel kan komen. Als je door een burnout heengaat denk je dat het spel over is. Je ervaart zoveel spanning en depressie dat je denkt dat het leven nooit meer hetzelfde zal zijn. Wat anders kon de grote profeet ertoe bewegen God te vragen zijn leven te nemen? Hier komt het goede nieuws….Dit zal ook gebeuren. Het is geen veroordeling tot levenslang.
Er zijn stappen, die jij moet nemen.
1. Je moet uit de buurt van ongerustheid blijven.
2. Je moet een tijd nemen zonder de zaken die je overweldigen.
3. Je hebt goede geestelijke en mentale counseling nodig.
4. Je moet je leven veranderen waar je alles voor iedereen deed.
5. Je moet leren nee zeggen (en je dan niet schuldig voelen).
6. Je hebt af en toe rustige vakanties nodig.
7. Je moet je last delen met anderen.
Elia ervaart enkele van deze dingen. Zijn raadgever is God Almachtig. Hij krijgt 40 dagen vakantie tot Horeb, wat verwijst naar de Berg Sinaï. Veel studenten zien Elia als de tweede Mozes volgens Barnes (zie note 4). Zoals we eerder beweerden ervoer Mozes ook een burn-out en herstel. Het is geen toeval dat God Elia meeneemt op een reis van 40 dagen naar de plaats waar God een ontmoeting had met Mozes van 40 dagen – de Berg Sinaï.
Elia krijgt de rust die hij zo nodig had en gezond voedsel. En aan het eind van het hoofdstuk is hij klaar om terug in het spel te gaan. Maar nu hij in staat is om de dingen juist te zien, kan hij zijn klacht terugbrengen naar God. En hij krijgt een trouwe hulp in Eliza.
Wees nooit bang om te klagen tegen God. Mozes (zie boven), David en Elia klaagden allemaal op zekere tijd tegen God en dat kan heel gezond zijn. Mark Chironna schrijft in zijn geweldige boek On the Edge of Hope (op de rand van hoop): “Als je problemen te zwaar lijken om te dragen, dan is je klacht uiten naar Hem absoluut niet verkeerd. De Psalm leert ons dat te doen evenals Job”.[3]
Nu vraagt de uitgeruste en gevoede Elia om begrip:
“Ik heb mij zeer voor de Heere, de God van de legermachten ingezet. De Israëlieten hebben immers Uw verbond verlaten, Uw altaren omvergehaald en Uw profeten met het zwaard gedood. Ik alleen ben overgebleven en zij staan mij naar het leven om het mij te benemen.” (1Koningen 19:10)
Vervolgens gaat de Heer verder met hem te bedienen, maar anders dan bij Mozes. “Van Elia werd verwacht dat hij op de tegenwoordigheid van Yahweh op de Berg Sinaï wachtte, zoals Mozes, Yahweh was deze keer niet in de wind, aardbeving of vuur, maar eerder in een “kleine, zachte stem”. Misschien zei de Heer wel “tot nu toe ken je mij als degene die antwoordt met vuur, maar in je laatste jaren ga je Mij kennen als de zachte persoon die van je houdt.”
Een onderdeel van het overwinnen van een burn-out is God zien zoals Hij werkelijk is. Hoe meer we werkelijk de aard van God begrijpen des te gezonder zijn we en waardevol voor degenen om ons heen.
En dan stuurt God hem op weg, geeft hem verschillende taken, inclusief het zalven van zijn opvolger Eliza. Jaren zag ik dit als God die Elia afwees. Een feit dat een dominant idee is onder studenten. Zijn mislukken om Izebel te confronteren zorgde ervoor dat God hem verving door Eliza. Ik zie dat nu heel anders allereerst: Elia gaat hierna nog 16 jaar door in de bediening. Ten tweede, ik denk dat God vroeg dat de profeet menselijk gezelschap kreeg. (Bedenk, hij liet zijn dienstknecht achter toen hij de woestijn in liep – Elia was een eenling en dat was niet gezond.) Als je z’n communicatie met Eliza bekijkt, zie je dat hij niet zo happig was op het hebben van een beschermeling. Wat hij nodig had was wat administratieve hulp, zodat hij zich kon richten op het profeet zijn. En tenslotte, zo’n drie jaar later kan hij zijn fout ten opzichte van Izebel goedmaken. Blijf lezen.
God brengt het kringetje rond voor de genezing van Elia. De eerste keer dat we Elia zien is in hoofdstuk 21. Opnieuw confronteert hij Achab, maar dat niet alleen - hij kan terug naar het punt waar hij faalde en de taak afmaken. Hij richt zich direct naar Izebel en profeteert de dood van degene die zijn leven bedreigde – degene van wiens huis hij drie jaar daarvoor wegliep. “En verder sprak de Heere over Izebel: De honden zullen Izebel opeten bij de vestingwal van Jizreël.” (1 Koningen 21:23). Dit werd vervuld toen Eliza Jehu zalfde en hij naar Jizreël gaat en een paar eunuchs Izebel het raam uitgooien waar de honden haar verslinden (2Koningen 9:35-37).
Hoe verschillend is deze nieuwe Elia van degene van wie we lezen dat hij God vraagt hem te doden in hoofdstuk 19! Hij is genezen, heeft een grotere openbaring van God gekregen, meer moed, zeker meer nederigheid en erkenning van zijn menselijkheid en zijn passie om God te dienen is teruggekeerd.
Misschien voel jij je als Elia toen alles tegen zat en hij geen mentale en geestelijke energie meer bezat. Houd moed en doe de dingen die Elia deed en je zult merken dat de angst, bezorgdheid en depressie verflauwen en uiteindelijk verdwijnen. Het betekent misschien stevige conversaties met mensen die van jou afhankelijk zijn door te verklaren dat je niet zo veel kunt doen als in het verleden of meer hulp nodig hebt. Midden in mijn situatie waarin ik veel teveel sprak, zei mijn beste vriend tegen mij dat niemand van ons onmisbaar is. In die zin van God heeft jou niet nodig om alles te doen. Ik twistte met hem – nee, ik dacht niet dat God mij nodig had om alles te doen – maar als er geen andere mensen waren, nam ik lasten op mij waartoe God mij niet had geroepen. Toen ik mij bevrijdde van die last, was ik verbaasd hoe snel het geestelijk leven tot mij terugkeerde. En dat zal ook bij jou terugkomen.
[1] “How to Recognize (And Heal) Spiritual Burnout,” Vantage Point, accessed November 3, 2022, https://vantagepointrecovery.com/how-to-recognize-and-heal-spiritual-burnout/
[2] William H. Barnes, 1-2 Kings, ed. Philip W. Comfort, vol. 4b, Cornerstone Biblical Commentary (Carol Stream, IL: Tyndale House Publishers, Inc., 2012), 162.
[3] Chironna, Mark. On the Edge of Hope (p. 143). Baker Publishing Group. Kindle Edition.
[4] William H. Barnes, 1-2 Kings, ed. Philip W. Comfort, vol. 4b, Cornerstone Biblical Commentary (Carol Stream, IL: Tyndale House Publishers, Inc., 2012), 165.
